Een nieuwe paus:
           Bergoglio, paus Franciscus

Actualiteit (in een dieper kader)       20 - 24 maart 2013

We horen er momenteel dagelijks over, daar wil ik het dan ook niet over hebben. Alleen een paar details.

'Bid voor mij'

Paus Franciscus vraagt voortdurend "bid voor mij". Waarom? Persoonlijk zie ik het helemaal niet als een egoïstisch trekje. Paus zijn is hoe dan ook een zware opdracht. Komt hier nog bij dat hij de Romeinse Curie (1) moet omvormen na alle schandalen die er geweest zijn (2). Wordt het een krachtmeting tussen de paus en de curie? Ik vermoed dat Bergoglio zich hier diep van bewust is. Een gebed kan hier zeker bij helpen. En het vormt ook een band met de gelovigen, waardoor de krachtsverhouding tussen de paus en de curie verandert, dit in het voordeel van de paus. De heilige Franciscus * was - ook al in moeilijke tijden - in staat de kerk te hervormen. Mogelijks slaagt paus Franciscus hier ook in. Zijn houding van nederigheid en armoede kan hier zeker bij helpen.
Ratzinger had helemaal niet de mogelijkheden in zich om hier veranderingen aan te brengen, met een theologische aanpak kan dit niet. Of paus Franciscus dit kan wordt afwachten.

Zoveel aandacht

Waarom krijgt de nieuwe paus zoveel aandacht, ook bij mensen die helemaal niet meer kerkelijk zijn? Ik kan niet zeggen dat ik het antwoord op deze vraag weet, ik heb alleen een aantal vermoedens.

• Heel wat mensen in Europa zijn religieus ontheemd. De kerk stelde hen teleur, sommigen heel diep zelfs, en zij keerden de kerk de rug toe. Uiteraard speelden al de schandalen hierin een belangrijke rol. Ontheemd. Waar naartoe? Vele mensen hebben geen, of nog geen, alternatief. En "het consumentisme" (3) biedt niet bepaald geestelijk voedsel aan, er is een leegte. Deze mensen hopen dat de kerk zich terug wat correcter gedraagt. Met de nieuwe paus is er hoop, zij geven paus Franciscus minstens het voordeel van de twijfel. Eigenlijk willen zij naar een veel zuiverder kerk wel terugkeren.
  In andere werelddelen, ik denk aan Zuid-Amerika, liggen de kaarten anders. Daar zijn veel meer kerken, vooral Amerikaanse, zowel conservatieve als de meer progressieve Pinksterbewegingen.
• Zullen vrouwen eindelijk eens priester mogen worden? Een persoonlijke visie: in Europa en Noord-Amerika is het echt noodzakelijk. In andere werelddelen is mogelijks de tijd hiervoor nog niet rijp. De oplossing is decentralisatie (4). Persoonlijk verwacht ik van paus Franciscus wel decentralistatie, maar hoe ver die zal gaan, dat wordt afwachten.
• Waarom zoveel aandacht? Iets nieuws trekt altijd aandacht, en zeker in deze tijd van verval. Paus Franciscus brengt hoop.
• Er is uiteraard ook het showgehalte. Of het nu om een prinselijk huwelijk gaat, een koning of keizer die op de troon komt of een nieuwe paus, het trekt heel wat aandacht.

Verwachtingen

Er zijn grote verwachtingen. Maar worden deze ook ingelost?
Verwachtingen? Wat is wenselijk? Wat is haalbaar? Even op een rijtje zetten, we zien wel wat het wordt.

• Ik heb de kerk jaren geleden verlaten en ik kom niet terug. Wel ben ik begaan met de religieus ontheemden.
• Voor mensen die met mystiek * en, of met gnosis * bezig hebben instituten - zoals een kerk - heel weinig te bieden.
• Het allerbelangrijkste is, of lijkt mij toch te zijn, dat de Rooms-Katholieke Kerk * overstapt van een maanreligie naar een zonreligie *. Dit houdt onder meer in dat ze afziet van macht. Dit komt er niet. Of zijn de wonderen, zelfs in het Vaticaan, nog de wereld niet uit? Op termijn is er geen alternatief, ofwel wordt de RKK een zonreligie, ofwel verdwijnt ze.
• Omtrent bio-ethische kwesties zijn de verwachtingen vrij gering, wellicht terecht. Persoonlijk zie ik daar weinig problemen in, de gelovigen doen hun ding en het Vaticaan het hare.
• Voor mensen die een eenvoudiger kerk willen, met weinig theologisch discours, is er hoop. Alleen al de naam Franciscus roept grote verwachtingen op. Ik vermoed wel dat paus Franciscus al het mogelijke hiertoe zal doen en ook een grondige omwenteling kan teweeg brengen. Het wordt wel een grote klus, alleen al de Romeinse Curie hervormen wordt moeilijk.

Tot slot

Ratzinger heeft één grote prestatie geleverd, met name zijn aftreden. Van Bergoglio, paus Franciscus, kunnen we toch wel wat meer verwachten.